Frankowicze – jak wycofać się z ugody zawartej z bankiem?

• Wielu frankowiczów, którzy podpisali ugody z bankiem chce się z nich wycofać. Przede wszystkim ze względu na to, iż istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że w procesie cywilnym będą mogli uzyskać większe korzyści finansowe, niż na mocy ugody;
• Niestety wycofanie się z ugody nie jest sprawą łatwą. Można o tym myśleć tylko wówczas, gdy znajdzie się naprawdę poważne argumenty na swoją rzecz. Poza tym frankowicz powinien się liczyć, że samo złożenie oświadczenia w banku nie wystarczy. Trzeba spodziewać się konieczności przeprowadzenia sprawy przed sądem.
• Jedną z możliwych opcji jest wykazanie, że w ugodzie zostały zawarte klauzule abuzywne (niedozwolone). W końcu ugoda jest rodzajem umowy, co oznacza, iż koncepcja klauzul niedozwolonych również do niej znajduje zastosowanie. 

Spis treści:

1. Wycofanie się z ugody – kiedy jest możliwe?
2. Co zrobić, kiedy żałujesz podpisania ugody frankowej?
3. Czy ugoda zawiera klauzule abuzywne?
4. Jak wycofać się z ugody frankowej? Najważniejsze informacje

Kilkanaście miesięcy temu promowano ugody jako najlepszy sposób na rozwiązanie problemów związanych z posiadaniem kredytu frankowego. Nic bardziej mylnego. W zdecydowanej większości przypadków najlepszym sposobem na pozbycie się trudności generowanych przez kredyt frankowy jest pozwanie banku do sądu. Co jednak mogą zrobić frankowicze, którzy jednak zdecydowali się na zawarcie ugody z bankiem? Niestety ich pole manewru nie jest zbyt duże, a wycofanie się z ugody frankowej w praktyce je trudne. Ale nie jest niemożliwe. Warto więc spróbować dostępnych środków. 

Wycofanie się z ugody – kiedy jest możliwe?

Z punktu widzenia odpowiedzi na pytanie, kiedy można wycofać się z ugody, kluczowe znaczenie ma art. 918 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że:

• uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy;
• nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.

Jednak nie są to wyczerpujące powody uzasadniające wycofanie się z ugody. Tak naprawdę w art. 918 Kodeksu cywilnego ustawodawca wprowadził specjalne regulacje dotyczące jedynie błędu jako okoliczności uzasadniającej uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli o zawarciu ugody. Do takich umów – gdyż ugoda, o czym nie należy zapominać – stosuje się także przepisy dotyczące innych wad oświadczenia woli. W związku z tym warto podkreślić, że:

• nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych;
• nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności;
• można uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu;
• ponadto ten, kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Co zrobić, kiedy żałujesz podpisania ugody frankowej?

Wobec przepisów Kodeksu cywilnego jasne jest, że frankowicz, który podpisał ugodę z bankiem nie może po prostu zmienić zdania i wycofać się z jej postanowień. Nawet, gdyby złożył oświadczenie bankowi o takim wycofaniu się z ugody, to i tak nie będzie ono skuteczne. Zawsze więc trzeba poszukiwać przyczyn uprawniających wycofanie się z ugody na mocy przepisów Kodeksu cywilnego.

Oczywiście, jak zawsze, wszystko zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Jednak wydaje się – zwłaszcza biorąc pod uwagę specyfikę relacji na linii bank-kredytobiorca – że najlepszą przyczyną uprawniającą do podważenia ugody będzie albo powoływanie się na błąd, albo na zawarcie w umowie postanowień niezgodnych z prawem. 

Skoro ugoda również jest umową, to mają do niej zastosowanie podstawowe przepisy prawa zobowiązań, określające obowiązek zgodności każdej umowy z prawem oraz z zasadami współżycia społecznego. Tym samym ugoda może być oceniana przez pryzmat dokładnie tych samych zasad, co umowa o kredyt frankowy. Co to oznacza?

Czy ugoda zawiera klauzule abuzywne?

Ujmując sprawę bezpośrednio: ugoda (a mówiąc precyzyjnie umowa ugody) zawarta przez frankowicza z bankiem może zawierać klauzule abuzywne, które nie tylko nie obowiązują, ale mogą doprowadzić do uznania całej ugody za nieważną. Dokładnie tak samo jak w przypadków samych umów o kredyt frankowy. W tym kontekście ciekawe spostrzeżenia poczynił Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 stycznia 2021 roku, sygn. akt I ACa 1353/19. Łódzki Sąd Apelacyjny, rozstrzygając sprawę kredytową, stwierdził, że ugoda jest umową o szczególnym charakterze, tj. umową kwalifikowaną ze względu na przyczynę jej zawarcia sprowadzającą także do uchylenia niepewności co roszczeń wynikających ze stosunku prawnego określonego w ugodzie.

Z tego względu, jak podniesiono we wskazanym orzeczeniu, ugoda jest aktem, który nie kreuje odrębnego stosunku prawnego. Z drugiej jednak strony jej znaczenie nie ogranicza się wyłącznie do prostej modyfikacji stosunku pierwotnego w zakresie sposobu spełnienia świadczenia, terminu wykonania zobowiązania lub innych kwestii ubocznych lub akcesoryjnych. Jednocześnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w omawianym orzeczeniu założył, że treść ugody jak najbardziej może być oceniana pod kątem zawarcia w niej klauzul niedozwolonych (abuzywnych).

Przypomnijmy więc, że ustawodawca w art. 385¹ Kodeksu cywilnego przez klauzulę niedozwoloną rozumie postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Jak wycofać się z ugody frankowej? Najważniejsze informacje

Wycofanie się z ugody frankowej nie jest prostym zadaniem, zwłaszcza w perspektywie brzmienia przepisów Kodeksu cywilnego wprost odnoszących się do umowy jaką jest ugoda. Po prostu trzeba mieć naprawdę solidne argumenty na potwierdzenie zasadności wycofania się z ugody zawartej przez frankowicza z bankiem. Nie oznacza to jednak, że unieważnienie takiej ugody w ogóle nie jest możliwe. Wręcz przeciwnie – może do tego dojść we wszystkich okolicznościach uprawniających uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli. Nie należy zapominać, że skoro ugoda jest umową, to znajdują do niej zastosowanie regulacje odnoszące się do klauzul niedozwolonych (abuzywnych). Pozwala to ocenić ugodę w podobny sposób jak umowę o kredyt frankowy, zwracając uwagę przede wszystkim na fakt, czy jej postanowienia zostały indywidualnie uzgodnione z frankowiczem, czy nie kształtują jego położenia w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz czy bank dopełnił wszystkich obowiązków informacyjnych.